Miasto i Gmina Węgliniec leżą w zachodniej części województwa dolnośląskiego przy granicy z woj. lubuskim. Cała gmina usytuowana jest na terenie Borów Dolnośląskich i jedynie południowy skrawek, okolice miejscowości Czerwona Woda, znajduje się na pograniczu Pogórza Izerskiego.
Główną rzeką gminy jest Czerna Mała, która wypływa na Pogórzu Izerskim. 82% powierzchni gminy stanowią lasy, przede wszystkim sosnowe i są one dominującym elementem krajobrazu. Choć przeważające są zbiorowiska drzew iglastych, to często występuje przemieszczanie o charakterze mozaikowym: bór świeży sąsiaduje z suchym, a ten z wilgotnym. W lokalnych zagłębieniach i na nie przepuszczalnym podłożu nie brak też bagnisk i torfowisk mimo prowadzonych od kilku lat zabiegów melioracyjnych.
Torfowiska porastają unikalne w skali kraju zbiorowiska roślinne. Jest to przede wszystkim mszar wrzosowy, widłak torfowy i rosiczka okrągłolistna. Właśnie skrawek takiego siedliska w pobliżu Węglińca został objęty ochroną rezerwatową. W 1962 roku utworzono tu rezerwat przyrody o powierzchni 3,9 ha. Rosnąca na tym torfowisku sosna błotna jest osobliwością na skalę europejską.
Charakterystycznym elementem krajobrazu są śródleśne stawy hodowlane a zwłaszcza opuszczone stawy i oczka wodne, gdzie można spotkać piękne stanowiska unikatowych roślin torfowiskowych. Stawy te są również ostoja ptactwa między innymi głuszca, cietrzewia, bielika oraz bociana. Wśród tego kompleksu stawów znajdują się specjalne stanowiska dla wędkarzy, gdzie nie tylko łatwo o karpia, ale i także o inne ryby. Z innych grup zwierząt zasługują stanowiska wydry na Małej i Wielkiej Czernej oraz stanowiska żmij w sąsiedztwie stawów w Parowej.
Okolice Węglińca i Ruszowa to także teren łowiecki, gdzie organizuje się polowania na zwierzynę dla obcokrajowców, głównie turystów niemieckich. Władze gminy widzą dużą szansę rozwoju gospodarczego poprzez rozwój turystyki. Ostatnio zostały wytyczone w lasach na terenie gminy ścieżki rowerowe, które bez szkody dla środowiska naturalnego eksponują walory turystyczne gminy większemu gronu turystów. To przedsięwzięcie jest tym bardziej interesujące, że ścieżki te mają być w przyszłości połączone z podobnymi rowerostradami w Niemczech.
Widząc niedostatek bazy noclegowej gmina stawia na rozwój agroturystyki. Na terenie gminy Węgliniec działają już pojedyncze gospodarstwa agroturystyczne a podjęte przez tutejsze władze działania zachęcające do tego typu aktywności gospodarczej (ulgi, preferencyjne kredyty itp.) zaowocują powstaniem następnych. Gmina Węgliniec jest również wygodną bazą wypadową w Góry Izerskie do Świeradowa i w Karkonosze do Szklarskiej Poręby i Karpacza.