Dzięki wsparciu Unii Europejskiej na pograniczu polsko-niemieckim można realizować przedsięwzięcia, które najprawdopodobniej w innych warunkach nie byłyby możliwe.
Dzięki unijnym pieniądzom możliwa jest rewitalizacja i ratowanie pomników przyrody w Borach Dolnośląskich. Jako miłośnicy założeń ogrodowych (m.in. w parku w Chichach, Kliczkowie czy Przewozie) postęp prac obserwujemy z niekłamanym zadowoleniem, ponieważ zarówno środowisko naturalne jak i cywilizacyjny dorobek człowieka otrzymały warunki niezbędne, by pełniej i bardziej harmonijnie wzrastać, stając się przyczynkiem do rozwoju turystyki edukacyjnej w regionie.
O unijnych projektach związanych z rewitalizacją parków i ogrodów – takich, jak np. Koncepcja rozwoju zrównoważonej ponadgranicznej turystyki na „Szlaku parków i ogrodów po obu stronach Nysy” czy Zachowanie ogrodów i parków jako części historycznie ukształtowanego krajobrazu kulturowego w ramach „Szlaku Parków i Ogrodów po obu stronach Nysy” – napisano już wiele. Na odpowiednich witrynach internetowych, w tym wspierającej projekty Fundacji Pro Culturae Bono (www.fundacja-pcb.org), Fundacji Bory Dolnośląskie (bory.org.pl, borydolnoslaskie.org), stronach projektowych (park.borydolnoslaskie.org i ogrody.borydolnoslaskie.org)), a także odpowiednich mediach społecznościowych (np. facebook.com/fundacjaproculturae.bono), możemy znaleźć bieżące informacje na temat funkcjonowania projektów, ich progresu, planów, strategii oraz realizacji. W ramach projektów mają miejsca również spotkania z uczonymi w celu weryfikacji metodologii i podejścia naukowego. Dzięki takim interakcjom możemy poznać opinie nie tylko przyrodoznawców, ale także humanistów, prezentujących inne, świeże spojrzenie na unijne projekty związane z restaurowaniem parków i ogrodów.
Warto zapoznać się z opinią profesora Rafała Eysymontta, Prezesa Wrocławskiego Oddziału Stowarzyszenia Historyków Sztuki z Uniwersytetu Wrocławskiego:
Od 2012 roku realizowane są na terenie Dolnego Śląska dwa międzynarodowe projekty dotyczące zabytkowych założeń ogrodowych i parkowych, finansowane z funduszy unijnych: Koncepcja rozwoju zrównoważonej ponadgranicznej turystyki na „Szlaku parków i ogrodów po obu stronach Nysy” oraz Zachowanie ogrodów i parków jako części historycznie ukształtowanego krajobrazu kulturowego w ramach „Szlaku Parków i Ogrodów po obu stronach Nysy”.
Jak pisał we wstępie do fundamentalnej ”Historii ogrodów polskich” Gerarda Ciołka profesor Janusz Bogdanowski, zauważyć trzeba rolę czwartego wymiaru historycznego parku i ogrodu, jakim jest czas : „o ile obiekt architektoniczny można wznieść w kilka miesięcy, o tyle okres osiągnięcia dojrzałości kompozycji ogrodu czy parku wymaga kilku do kilkudziesięciu nawet lat”. Dlatego właśnie problem zachowania i kontynuacji, a co za tym idzie pielęgnacji kompozycji ogrodowej i parkowej zawiera się niejako w jego ideowej istocie. Z tego punktu widzenia konserwacja i pielęgnacja założeń parkowych jest logiczną kontynuacją procesu twórczego. Poszerzenie grona twórców założeń parkowych o szerokie kręgi społeczne obywateli po obu stronach granicy jest też kontynuacją idei powstałych w rozległych obszarach europejskich (Włochy, Anglia) w oparciu o tradycję kontynuowaną przez twórców działających na terenach ciągnących się od Berlina aż po Śląsk. Przykładem może być tutaj działalność świetnego ogrodnika – amatora, hrabiego Pückler-Muskau, twórcy sławnego parku w Mużakowie, który stanowił wzór dla podobnych założeń w tej części Europy.
Transgraniczność projektu jest też dobrym przykładem promowanego przez Unię Europejską uniwersalizmu kulturowego, który w przeciwieństwie do globalizacji kultywuje i rozwija tradycje lokalne. Niezwykle ważny jest również nowoczesny aspekt ekologiczny przedsięwzięcia. Rozległe założenia parkowe stanowią dzisiaj jeden z ważniejszych elementów ekosystemu regionu, a wspomagana przez szerokie uczestnictwo społeczne w projekcie świadomość ich wartości dobrze rokuje na przyszłość, jeżeli chodzi o ich zachowanie. Jednym z najświetniejszych okresów w dziejach parków europejskich jest okres romantyzmu. Jeżeli w pierwszej połowie XIX wieku pojęcie romantyzmu dotyczyło parku krajobrazowego , to realizowany obecnie projekt daje szansę, aby na początku XXI wieku dotyczyło ono jego zachowania i konserwacji.
Rafał Eysymontt
dr hab. prof. UWr, Prezes Wrocławskiego Oddziału Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Przewodniczący Głównej Komisji Konserwatorskiej Stowarzyszenia Historyków Sztuki.
