Żmija zygzakowata (Vipera berus) to jedyny wąż jadowity na terenie Polski. Podlega ochronie gatunkowej. Najczęściej można ją spotkać na terenach podgórskich, łąkach, pastwiskach.
Jad żmii zygzakowatej jest stosunkowo słaby. Zawiera hemorraginę (uszkodzenie ściany naczyń), koagulinę (zatory) i cytolizynę ( uszkodzenie komórek). Szczególnie podatne na jego działanie są dzieci ze względu na małą masę ciała. Ukąszenie może być nieuświadomione przez osobę poszkodowaną, szczególnie jeśli jest to dziecko. Miejscowo obserwowane są dwa ślady po zębach jadowych oddalone o 5-10 mm, pojawia się ból, zaczerwienienie, obrzęk, martwica. Po różnym czasie (minuty, godziny) rozwijają się objawy ogólne ( ból głowy, nudności wymioty, biegunka, powiększenie w. chłonnych, niepokój, spadek ciśnienia, duszność, zaburzenia świadomości) prowadzące do wstrząsu.
Pierwsza pomoc polega na obmyciu zranienia zimną wodą i unieruchomieniu kończyny najlepiej poniżej poziomu ciała.
Wskazane jest ochłodzenie kończyny za pomocą woreczków z lodem, okrycie poszkodowanego i podanie płynów najlepiej pozajelitowo.
Metody polegające na nacinaniu rany i upuszczaniu krwi są historyczne i nie powinny być stosowane. Nie zaleca się również stosowania opasek uciskowych ( niektórzy autorzy dopuszczają opaskę uciskającą naczynia żylne powyżej zranienia w przypadku przedłużonego transportu do szpitala) zabronione są próby wysysania jadu. Należy monitorować funkcje układów krążenia i oddechowego.
Zasadniczym postępowaniem jest podanie surowicy przeciwko jadowi żmij i chirurgiczne opracowanie zranienia. Postępowanie to powinno odbywać się na terenie ośrodka dysponującego zestawem p-wstrząsowym.
Podanie surowicy jest skuteczne do 20 (max. 24) godzin po ukąszeniu. Ampułka 5ml zawiera 500j.a. immunoglobuliny końskiej i jest produkowana przez Wytwórnię Surowic i Szczepionek Biomed w Warszawie. Podanie następuje domięśniowo, stosowane jest też ostrzyknięcie miejscowe. Podanie dożylne jest możliwe tylko w stanie bezpośredniego zagrożenia życia. W razie potrzeby dawkę można powtórzyć.
1. Wykaz hurtowni dysponujących antytoksyną jadu żmij dla zakładów opieki zdrowotnej:
| Lp. | Nazwa i adres podmiotu | Telefon |
|---|---|---|
| 1. | Wytwórnia Biomed (lek na ratunek), 00-725 Warszawa; ul.Chełmska 30/34 | 22 841 06 06 |
| 2. | Hurtownia PGF Urtica, 54-613 Wrocław; ul. Krzemieniecka 120 | 71 782 66 00 |
| 3. | Cefarm S.A. Wrocław, 50-950 Wrocław; ul. Rakowiecka 65/67 | 71 371 42 00 71 371 42 88 |
2. Ilość opakowań antytoksyny przeciwko jadowi żmii
jaka w dniu 25 czerwca 2012 r. była w aptekach szpitalnych na terenie byłego województwa jeleniogórskiego.
| Lp. | Nazwa i adres Zakładu Opieki Zdrowotnej | Opakowania |
|---|---|---|
| 1. | WS SP ZOZ Zgorzelec, 59 900 Zgorzelec, ul. Lubańska 11-12 | 2 |
| 2. | ZOZ Bolesławiec, 59 700 Bolesławiec, ul. Jeleniogórska 4 | 2 |
| 3. | DCR SP z o.o. Kamienna Góra (dział farmacji), 58 400 Kamienna Góra, ul. J. Korczaka 1 | 1 |
| 4. | PCZ SP z o.o. Kowary, 58 530 Kowary, ul. Sanatoryjna 15 | 1 |
| 5. | ŁCM Lubań, 59 800 Lubań, ul. Zawidowska 4 | 5 |
| 6. | PCZ SP z o.o. Lwówek Śląski, 59 600 Lwówek Śląski, ul. G. Morcinka 7 | 2 |
| 7. | PCZ SP z o.o. Kamienna Góra, 58 400 Kamienna Góra, ul. Boh. Getta 10 | 4 |
| 8. | WCS Kotliny Jeleniogórskiej – Szpital Wojewódzki, 58 506 Jelenia Góra, ul. Ogińskiego 6 | 6 |
3. Wykaz innych szpitali, które dysponują surowicą.
| Lp. | Nazwa i adres podmiotu | Telefon |
|---|---|---|
| 1. | Zespół Opieki zdrowotnej w Lubinie Lubin 59-300 ul. Bema 6 | 76 840 17 39-738 |
| 2. | Akademicki Szpital Kliniczny im. Jana Mikulicza – Radeckiego we Wrocławiu, Wrocław 50-376 Ul. Wrońskiego 25 | 71 320 07 01 |
| 3. | Szpital Marciniaka Oddział Ostrych Zatruć, Wrocław 50-420 ul. Traugutta 116 | 71 343 76 01 |
| 4. | Wojewódzki Szpital im. J. Gromkowskiego, Wrocław 51-149 ul. Koszarowa 5 | 713261325-31 |
| 5. | „EuroMediCare” Sp. z o.o. Szpital Specjalistyczny z Przychodnią, Wrocław 54-144 ul. Pilczycka 144/148 | 71 356 64 00 |
| 6. | Zespół Opieki Zdrowotnej w Złotoryi, Złotoryja 59-500 ul. Hoża 11 | 76 87 79 574 |
Źródło: PCZK w Zgorzlecu
